Μήπως περπατάς στις.. «μύτες των ποδιών»;

 

Φωτογραφία από Hatice Baran

   Έχεις ακούσει τον ιδιωματισμό «walking on eggshells»; Μιας και γινόμαστε πιο ανοικτοί στην πληροφόρηση που αφορά την ψυχική μας υγεία, γινόμαστε και πιο οικείοι με όρους που εκφράζουν κάποιες καταστάσεις.

   Το walking on eggshelss, με την κυριολεκτική μετάφραση του «το να περπατάς σε τσόφλια αυγών»  ή σε απλή μεταφορά στα ελληνικά «να περπατάς στις μύτες των ποδιών σου» έχει την έννοια που μπορείς να κατανοήσεις. Πότε περπατάμε στις μύτες των ποδιών μας; Σαν παιδιά όταν δεν θέλαμε να μας ακούσουν οι γονείς μας να τριγυρνάμε το μεσημέρι ή το βράδυ μέσα στο σπίτι και σαν ενήλικες όταν κάνουμε κάτι για το οποίο κρυβόμαστε όπως για παράδειγμα να καπνίζεις κρυφά ή να τρως κρυφά. Όμως , δυστυχώς, συμβαίνει και σε άλλες περιπτώσεις. 

    Με την κυριολεκτική του έννοια μπορεί να περπατάμε στις μύτες των ποδιών όταν δεν θέλουμε να «προκαλέσουμε» με την παρουσία μας και με την μεταφορική του αντίστοιχα όταν προσέχουμε τι λέμε, τι εκφράζουμε, πως το εκφράζουμε και αν τελικά το εκφράσουμε. Και στις δύο περιπτώσεις κινούμαστε σε ένα ιδιαίτερα εύθραυστο και τεταμένο περιβάλλον στο οποίο μία «λάθος» κίνηση ή λόγος μας μπορεί να πυροδοτήσει μία αλυσίδα αντιδράσεων. Τέτοιες καταστάσεις , φυσικά, δημιουργούν δυσφορία και καταπίεση τα οποία έχουν σοβαρό αντίκτυπο τόσο στην ψυχική όσο και στη σωματική μας υγεία.  

   Μπορεί να βρισκόμαστε σε αυτήν τη συνθήκη 

• στην εργασία μας
• στις παρέες μας
• στο σπίτι μας 
• στη σχέση μας 
• στη κοινωνία μας 

Τη στιγμή που ο γενικότερος τρόπος ζωής απαιτεί από εμάς εξωφρενική ταχύτητα, καλούμαστε ταυτόχρονα να αντιμετωπίσουμε άλλη μία κατάσταση που ενισχύει το άγχος και το στρες μας, επηρεάζει την ποιότητα των σχέσεων μας, μας προκαλεί ψυχικά και σωματικά συμπτώματα όπως τη συναισθηματική «νέκρωση» και την «κενότητα» ,τη μειωμένη όρεξη, τη μειωμένη παραγωγικότητα ,την  κακή ποιότητα ύπνου και άλλες τόσες καταστάσεις που λίγο-πολύ είναι οικείες σε όλους μας. 

   Το ερώτημα έρχεται όταν αναγνωρίσεις πως κάτι δεν πηγαίνει καλά, αναγνωρίζεις πως αυτός ο άνθρωπος ή αυτό το περιβάλλον σου προκαλεί μία ανασφάλεια, ένα συνεχόμενο στρες που μπορεί να μετατραπεί σε άγχος όπως και επηρεάζει την καθημερινότητα σου. Τι κάνεις σε αυτήν την περίπτωση; Εδώ ακριβώς έρχεται και άλλο ένα θέμα που επηρεάζει τη ζωή μα και την κοινωνία μας, η έλλειψη επικοινωνίας. 

     Σε καταστάσεις στις οποίες δεν νιώθουμε καλά ούτε στο ίδιο μας το σπίτι έχουμε συνήθως δύο επιλογές, η μία είναι να κάνουμε μία ριζική αλλαγή (όπως πχ μετακόμιση, χωρισμός) και η άλλη να ενισχύσουμε την ανθεκτικότητα μας (σε υγιή πάντα πλαίσια) προκειμένου να δώσουμε μία ευκαιρία , η οποία όμως δεν θα μας κοστίσει άλλο στην ψυχική και σωματική μας υγεία. Το ίδιο συμβαίνει και στο εργασιακό μας περιβάλλον , είτε μπορούμε να φύγουμε από μία εργασία (με ό,τι αυτό συνεπάγεται) ή να μείνουμε σε αυτήν (πάλι με ό,τι αυτό συνεπάγεται). 

    Παρατηρώντας τους ανθρώπους θα ανακαλύψεις, αν δεν το έχεις κάνει ήδη, πως πολλά από τα προβλήματα μας ανακύπτουν συνεχώς από την αδυναμία διαλόγου. Δημιουργούμε υποθετικές σκέψεις, υπεργενικεύουμε , τρέφουμε αυταπάτες και άλλες τόσες παγίδες που μας κρατούν σε έναν κλειδωμένο εσωτερικό μονόλογο αντί να μας ξεκλειδώνουν σε  έναν απελευθερωτικό εξωτερικό διάλογο. Στην αδυναμία έκφρασης μας λοιπόν, χανόμαστε στη «μετάφραση» . 

   Σκέψου τα μικρά παιδιά : έχουν εκρήξεις θυμού, κλαίνε χωρίς προφανή (για εμάς) λόγο, δυσκολεύονται να εκφραστούν , γιατί ακόμα μαθαίνουν τον κόσμο. Πόσο διαφέρουμε από τα νήπια ως προς την αναγνώριση και την σωστή έκφραση των συναισθημάτων μας ; Μήπως χαθήκαμε και εμείς στην ικανότητα διαλόγου και έκφρασης των συναισθημάτων μας γιατί μπορεί να μην .. μάθαμε να κάνουμε διάλογο; 

   Για πάρα πολλές οικογένειες ο διάλογος είναι ανύπαρκτος , δίνει τη θέση του είτε σε διαταγές ή σε «τιμωρία σιωπής» . Στη δεύτερη περίπτωση θα επιλέξουν να μην σου δίνουν σημασία προκειμένου να «καταλάβεις το λάθος σου» ενώ  εσένα  αυτή η συμπεριφορά σε κάνει να νιώθεις αόρατος και ανύπαρκτος. Άλλες φορές πάλι η προσπάθεια διαλόγου μπορεί να οδηγήσει σε διένεξη και ακόμα και εκεί δεν έχουμε μάθει πως να διαχειριζόμαστε έναν καβγά. Μπαίνοντας σε μία αντιπαράθεση τοποθετείς τόσο εσύ όσο και ο άλλος τις θέσεις του, χωρίς να σημαίνει πως αυτό θα έχει μη αναστρέψιμα αποτελέσματα. Όταν «τσακώνομαι» ή «καβγαδίζω» δεν σημαίνει πως απαραίτητα καταστρέφω τη μεταξύ μας σχέση , μας πως δεν μιλήσαμε - δεν εκφραστήκαμε - νωρίτερα και αυτό έφτασε σε μία «σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι» . 

    Ίσως μέσα σε όλα αυτά αναγνωρίσεις τον τρόπο που μεγάλωσες ή ακόμα και τον τρόπο που  μπορεί να διαχειρίζεσαι κάποιες καταστάσεις. Βλέπεις αυτό το εσωτερικό τρέμουλο μην κάνεις κάτι λάθος, μην πεις κάτι λανθασμένα ή με τρόπο που ο άλλος μπορεί να «παραποιήσει» δημιουργεί μία ανυπόφορη κούραση ακόμα και ψυχοσωματική ταλαιπωρία. Ενισχύεται από την έλλειψη επικοινωνίας και διαλόγου και σε συνδυασμό με τον τρόπο που το δικό μας περιβάλλον αντιμετώπιζε τις δυσκολίες ή τις διενέξεις,  μας κλείνει σε έναν κύκλο συμπεριφορών- αντιδράσεων - συμπτωμάτων. 

     

     Όταν πια φτάσουμε σε σημείο να εντοπίσουμε την δυσφορία μας , ακόμα και πριν καταφέρουμε να την κατονομάσουμε, δημιουργείται μία χαραμάδα διαφυγής. Δημιουργείται μία αλλαγή εντός μας που είναι ικανή να σπάσει τον κύκλο στον οποίο μας έχουν βάλει και αν δεν βγούμε από αυτόν θα τον διαιωνίσουμε με τη σειρά μας. 

     Υπάρχει τρόπος να ξεπεράσεις κάτι τέτοιο; Φυσικά και υπάρχει. Μα είσαι ξεχωριστός άνθρωπος όπως κάθε ένας εκεί έξω, για αυτό και δεν υπάρχουν «κονσερβοποιημένες» λύσεις ή «πέντε βήματα» που μπορώ να σου δώσω για να ακολουθήσεις. Ίσως χρειαστεί να αναπτύξεις ικανότητες τις οποίες κοίμησες πριν καιρό ή να ενισχύσεις την ανθεκτικότητα σου προκειμένου να μην σε επηρεάζουν καταστάσεις , έστω στο βαθμό  που σε επηρεάζουν τώρα, ίσως πάλι χρειαστεί η συμβολή ενός ειδικού. Μα όποιο βήμα και αν χρειαστεί να κάνουμε , όποια ικανότητα και αν βάλουμε σκοπό να δουλέψουμε, στο επίκεντρο θα μπαίνει πάντα η δική σου προθυμία και επιθυμία για εργασία με τον εαυτό σου και για τον εαυτό σου. Αν μετά από αυτό το άρθρο αναγνώρισες έστω και ένα «αχά*» σημείο , τότε είσαι σε έναν μοναδικό δρόμο για να σπάσεις τους δικούς σου κύκλους. Είμαι στη διάθεση σου για αυτό! 

*«αχά» σημείο : το σημείο της συνειδητοποίησης , εκεί που κάποια πράγματα αρχίζουν να βγάζουν νόημα, τα κομμάτια του παζλ που σιγά σιγά ενώνονται 

Προτεινόμενα άρθρα : 

6 Εμπειρικές Παγίδες : Πως Παγιδεύουν τις Σκέψεις μας; 

Τι είναι το Mindfulness;