Τι είναι το Mindfulness;

 

Συναισθήματα ,

Σκέψεις ,

Πληροφορίες 

Μας βομβαρδίζουν κάθε δευτερόλεπτο, ασταμάτητα, με αποτέλεσμα το 50% των ενεργειών της ζωής μας να είναι στον αυτόματο πιλότο.

Πως μπορούμε να πάρουμε ξανά το τιμόνι στα χέρια μας;

Η απάντηση ίσως σου φανεί απλή. Μα είναι μία, με την αναπνοή! 

Πάμε να πάρουμε τα πράγματα από την αρχή για να καταλάβουμε πως λειτουργεί αυτό το υπέροχο όργανο του σώματος μας, ο εγκέφαλος. 

Ο ''πρωτόγονος'' εγκέφαλος  (θα λέγαμε το πρώτο επίπεδο του εγκεφάλου) ρυθμίζει βασικές ζωτικές λειτουργίες, χωρίς όμως να μπορεί να μάθει ή να σκεφτεί, εκτελεί εντολές για την επιβίωση και τη σωστή λειτουργία του σώματος. Με την πάροδο των χρόνων από το εγκεφαλικό στέλεχος και την “εισβολή” συγκινησιακών κέντρων δημιουργήθηκε ο νεοφλοιός (κάτι που μας αποδεικνύει πως τα συναισθήματα προηγήθηκαν της λογικής σκέψης) .

Η αίσθηση της όσφρησης μάλιστα, αποτελεί την αρχαιότερη ρίζα της συγκίνησης (συναισθήματος) , πάνω στην οποία εξελίχθηκε και διογκώθηκε ο νεοφλοιός περικλείοντας την κορυφή του εγκεφαλικού στελέχους. Ο νεοφλοιός αποτελεί την έδρα της σκέψης, το κέντρο όπου συντίθενται και κατανοούνται όσα οι αισθήσεις συλλαμβάνουν.  Μάλιστα, βοήθησε τον άνθρωπο να εξελιχθεί πολιτισμικά αλλά και να δημιουργήσει στρατηγικές και σχέδια για το μέλλον. Είναι ο χώρος όπου οι ιδέες, τα σύμβολα, οι τέχνες, μας δημιουργούν συναίσθημα. 

Το ζήτημα της επιβίωσης οφείλεται στο ταλέντο του νεοφλοιού να σχεδιάζει και να προετοιμάζεται για κάθε ενδεχόμενο της ζωής. Μάλιστα, είναι εκπληκτικό, πως τα είδη που στερούνται από νεοφλοιό στερούνται ταυτόχρονα και της μητρικής στοργής. Αυτό οφείλεται στις διασυνδέσεις που δημιουργούνται με το μεταιχμιακό σύστημα, οι οποίες δημιούργησαν τα συναισθήματα της σεξουαλικής επιθυμίας, της ευχαρίστησης, το σεξουαλικό πάθος, τη μακροχρόνια δέσμευση τόσο μεταξύ ερωτικών συντρόφων όσο και γονέα-παιδιού.  Το μεταιχμιακό σύστημα σχετίζεται με τον έλεγχο των συναισθημάτων, τους σκοπούς μας καθώς και με τη μνήμη και τη μάθηση. 

Μέσα στο μεταιχμιακό μέρος του εγκεφάλου εντοπίζουμε την αμυγδαλή, το μεγάλο φρουρό της ζωής μας! Η λειτουργία της μοιάζει με εκείνη ενός ιππότη που όταν έρθει η πληροφορία από το εξωτερικό περιβάλλον (μέσω των αισθήσεων) η αμυγδαλή είτε θα της επιτρέψει να περάσει στο νεοφλοιό (λογικό μέρος του εγκεφάλου/σκέψη/κατανόηση όσων συλλαμβάνουν οι σκέψεις) ή θα την αφήσει.. απ' έξω. Όταν βρισκόμαστε σε μία φορτισμένη, αρνητικά, συναισθηματική κατάσταση η αμυγδαλή εξετάζει την πληροφορία που λαμβάνει και αντιδρά με τρεις γνωστούς (εμπειρικά τουλάχιστον) τρόπους: 

1) Με πάλη 

2) Με φυγή

3) Με πάγωμα 

Οι πληροφορίες αυτές είτε ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα ή είναι προϊόν φαντασίας, οδηγούν σε αυτές τις ασυνείδητες αντιδράσεις. Και όσο οι άνθρωποι ζούσαν σε ελεύθερες εκτάσεις γης, με τεράστια ζώα να τους ''επισκέπτονται'' κάθε μέρα η λειτουργία αυτή αποδείχθηκε σωτήρια για το είδος μας. Τι γίνεται σήμερα που ο εχθρός αυτός εξαφανίστηκε; Μήπως εξαφανίστηκαν και αυτές οι λειτουργίες; Η απάντηση θα είναι ''Όχι βέβαια.. αυτές οι λειτουργίες είναι εδώ και μας προστατεύουν!''. 

Μόνο που τη θέση των μεγάλων ζώων  πήραν τα αυτοκίνητα, η κίνηση, η έντονη δραστηριότητα και καθημερινότητα, η δουλειά, η καριέρα, η έκθεση μας στο κόσμο του internet και άλλα τόσα που περιέχουν εντός τους όλα τα συστατικά για τη δημιουργία του στρες. Καθώς όλα τα παραπάνω μπορούν να παρερμηνευθούν ως απειλή (εξαιτίας των συναισθημάτων που μας δημιουργούν) , η αμυγδαλή θα απαντήσει αναλόγως και μάλιστα σύμφωνα με μελέτες που διενεργούνται αυτή τη στιγμή βλέπουμε πως ενεργοποιείται (λανθασμένα) τουλάχιστον 50 φορές μέσα στην ημέρα (!) . 

(Είναι εκπληκτικό, αν και όχι της παρούσης, πως μεγάλες εταιρίες marketing μελετούν αυτό το σημείο του εγκεφάλου ώστε οι διαφημίσεις που παρακολουθούμε να μην ενεργοποιήσουν την αμυγδαλή και να προβούμε στην αγορά της υπηρεσίας ή του προϊόντος τους) 

Στόχος μας μέσω των συνειδητών αναπνοών (mindfulness) , είναι να χαλαρώσουμε την αμυγδαλή και να συνειδητοποιήσουμε τη διαφορά μεταξύ πραγματικών και φαινομενικών απειλών. Η συγκέντρωση δίνει το χρόνο στον εγκέφαλο μέσω της σωστής αναπνοής να επεξεργαστεί τα δεδομένα και να αναδράσει αναλόγως επαναφέροντας ισορροπία σε μυαλό και σώμα. 

Σύμφωνα με τον Daniel J. Siegel , 

«Η ενσυνειδητότητα με την πιο γενική έννοια είναι να ξυπνάς από μία ζωή στον αυτόματο πιλότο και να είσαι αφυπνισμένος στις καθημερινές σου εμπειρίες» 

 Και σύμφωνα με τον Jon Kabat – Zinn , 

 «Ενσυνειδητότητα σημαίνει να επικεντρώνεις την προσοχή σου με συγκεκριμένο τρόπο: σκόπιμα, στην παρούσα στιγμή και χωρίς επίκριση» 

Δηλαδή είναι μία τόσο «απλή» έννοια; Ζω σαν δρών υποκείμενο και όχι σαν παθητικό αντικείμενο; Ακριβώς! 

Με τις τεχνικές του Mindfulness ή αλλιώς της ενσυνειδητότητας παίρνω ξανά το τιμόνι της ζωής στα χέρια μου. Από ένα παθητικό αντικείμενο του κόσμου και της πραγματικότητας μου γίνομαι το ενεργητικό υποκείμενο που κατασκευάζει και συν-διαμορφώνει την πραγματικότητα στην οποία ζει. Πως μπορούμε να το επιτύχουμε αυτό; Με την παρατήρηση και την αναπνοή. 

Προκειμένου να ζήσουμε μία ενσυνείδητη ζωή, έχοντας δηλαδή πλήρη επίγνωση των καταστάσεων και της ικανότητας μας να αλλάξουμε ό,τι δεν μας κάνει πλέον, χρειάζεται να φέρουμε στην επιφάνεια αλλά και να αναπτύξουμε τρεις δεξιότητες τις οποίες αποκοιμίσαμε πριν καιρό. Πάμε να τις δούμε μαζί, 

 ❖ Εστιασμένη προσοχή ή συγκέντρωση (focus) 

 ❖ Επίγνωση της παρούσας στιγμής (moment awareness) 

 ❖ Αποδοχή - μη κριτική στάση (acceptance / non judgment ) 

Μεγαλώσαμε ακούγοντας συνεχώς την φράση «συγκεντρώσου», σε τέτοιο βαθμό που αναπτύξαμε αποστροφή ως προς τη συγκέντρωση και χωρίς να το καταλαβαίνουμε μεγαλώσαμε ένα «μαϊμουδάκι» μέσα στις σκέψεις μας, το οποίο αλλάζει τόσες σκέψεις μέσα στη μέρα όσες και οι στροφές στο δείκτη του ρολογιού.

Συγκεντρώνομαι σε κάτι σημαίνει πως δίνω την προσοχή μου σε αυτό που κάνω αυτή τη χρονική στιγμή. Έχω επιλέξει δηλαδή, συνειδητά να αφοσιωθώ σε αυτό. Αυτή τη στιγμή που γράφω αυτό το άρθρο για παράδειγμα , έχω επιλέξει συνειδητά να συγκεντρωθώ αποκλειστικά στον ειρμό της σκέψης μου ώστε όσα μοιραστώ μαζί σας να βγάζουν νόημα. 

Τι κερδίζουμε δίνοντας την προσοχή και την εστίαση μας σε ένα πράγμα τη φορά; Ξεκινάμε να ζούμε στο τώρα, στην παρούσα στιγμή. Βάζουμε μία παύση στην ταινία του μυαλού μας που επαναφέρει συζητήσεις, καταστάσεις, φανταστικούς διαλόγους από το παρελθόν και φυσικά από το μέλλον. Υπενθυμίζουμε στον εγκέφαλο μας πως η μοναδική στιγμή που κατέχουμε είναι αυτή , το εδώ και το τώρα αναγνωρίζοντας τα σαφή όρια μεταξύ πραγματικών και φαινομενικών απειλών.

Τώρα.. Πιθανότατα θα σκέφτεσαι: 

Θες να μου πεις πως βάζουμε μία παύση στο παρελθόν και το μέλλον και δεν μας «επιτρέπουμε» να το σκεφτούμε ξανά; 

Φυσικά και όχι! Μαθαίνουμε να σκεφτόμαστε, να αναπολούμε, να φανταζόμαστε και να ζούμε συνειδητά. Αν αφήσουμε αυτό το «μαϊμουδάκι» να μας κατευθύνει, οι σκέψεις μας θα πηγάζουν από τα τραύματα, τις συμπεριφορές, τα περιβάλλοντα  και τις σκέψεις όλων των σημαντικών άλλων που προσπάθησαν να μας τα   «κληροδοτήσουν» . 

Είπαμε, ζω ενσυνείδητα σημαίνει πως γίνομαι το δρών υποκείμενο της ζωής μου! 

Και τι έχει να μου προσφέρει αυτή η στάση ζωής;

• Μαθαίνεις να εστιάζεις σε ένα πράγμα τη φορά βάζοντας σε παύση το εξαιρετικά ομιλητικό μυαλό σου
• Μειώνεις στο στρες και την ανησυχία που μπορεί να προκύψει μέσα στη μέρα σου
• Γίνεσαι δημιουργικός-η
• Βελτιώνεις τη σχέση σου με τον εαυτό σου και με τους άλλους
• Έχεις περισσότερη ενέργεια και περιέργεια για νέες εμπειρίες
• Βελτιώνεις τις επαγγελματικές σου επαφές και ενισχύεις τις ηγετικές σου ικανότητες
• Απολαμβάνεις περισσότερες όμορφες στιγμές μέσα στη μέρα, γιατί τώρα έχεις το καθαρό μυαλό για να τις δεις.

Όλα αυτά μόνο με τη σωστή αναπνοή;

Ναι , όλα αυτά! 

Για τη μικρότερη μέχρι και τη μεγαλύτερη λειτουργία στο σώμα μας το οξυγόνο είναι απαραίτητο. Άλλωστε , αν και το ξεχνάμε, το σώμα μας αποτελεί ένα ακούραστο χημικό εργοστάσιο! 

Σκοπός μας μέσω των συνειδητών αναπνοών, της άσκησης, της διατροφής, της σκέψης, του περιβάλλοντος μας είναι να μειώσουμε τα επίπεδα κορτιζόλης , που το στρες και ο θυμός τα αυξάνουν και να ''δημιουργήσουμε'' στο σώμα μας αγαπημένες του ορμόνες όπως η σεροτονίνη, η ντοπαμίνη, η ωκυτοκίνη! 

Μετά από όσα διάβασες.. Αξίζει να δώσεις σημασία στην αναπνοή σου, έτσι δεν είναι;

© Γεωργία Σώρου

© Παρα..Φιλοσοφίες