H Φιλοσοφία ως Αντίδοτο - Παγκόσμια Ημέρα Φιλοσοφίας
Άραγε , πως μοιάζει ένας νους που «πάσχει» ;
Και τελικά τι σημαίνει «πάσχει» ;
Το πάσχω χρησιμοποιείται για να περιγράψει την κατάσταση κατά την οποία υποφέρουμε ή νοσούμε και για να περιγράψουμε μονολεκτικά τέτοιες καταστάσεις συνήθως χρησιμοποιούμε το ουσιαστικό αρρώστια. Η αρρώστια λοιπόν, με τη σειρά της, σχηματίζεται από το στερητικό α- και τον «ρώστο», δηλαδή την δύναμη. Επομένως αρρώστια θα πει , έλλειψη δύναμης η οποία μπορεί να εντοπιστεί είτε σωματικά είτε νοητικά (πνευματικά) .
Όταν πάσχει η σκέψη μας λοιπόν, πάσχει η ικανότητα μας να διατηρήσουμε την δύναμη και την δυνατότητα μας για κριτική σκέψη, την επίλυση προβλημάτων, την επίγνωση της κατάστασης και των επιλογών μας , την συναισθηματική μας ανθεκτικότητα ακόμα και για την κατανόηση και συμπόνια για τους ανθρώπους ή τον κόσμο έξω από εμάς.
Σήμερα θα το λέγαμε νοητικό μπλοκάρισμα, ένα θολό πέπλο που περικυκλώνει την ικανότητα μας για λογική σκέψη , για την υπερπήδηση των εμποδίων που μας φανερώνονται καθημερινά, για την διαχείριση όποιας μορφής κρίσης εμφανιστεί στην ζωή μας, για την δημιουργία μίας κοσμοθεωρίας η οποία μας αγκαλιάζει σύμφωνα με τις δικές μας προτεραιότητες και τον ηθικό μας άξονα (τις αξίες μας) και προπαντός , για να έχουμε όλα τα προηγούμενα, έχει μπλοκάρει και την ικανότητα - δυνατότητα μας για αναγνώριση και γνωριμία με αυτό που αποκαλούμε εαυτό.
Πολλοί φιλόσοφοι έκρουσαν το καμπανάκι της αυτογνωσίας μιας και η ουσία της Φιλοσοφίας είναι η γνωριμία με τον εαυτό και με όλα όσα ο εαυτός πρεσβεύει, για να μπορέσουμε έπειτα
( ή και ταυτόχρονα) να περάσουμε στο εμείς (στην συλλογικότερη έννοια του εαυτού).
Ο Σενέκας θα μας πεις πως κανένας άνεμος δεν είναι ευνοϊκός αν δεν ξέρουμε που πηγαίνουμε
ή
ο Νίτσε θα αναρωτηθεί πώς γίνεται να βρούμε τον εαυτό μας όταν δεν τον έχουμε αναζητήσει καν
ακόμα και ο Σωκράτης θα μας πει πως ο βίος (η ζωή) που δεν περνά από μία κάποια «εξέταση» δεν είναι δυνατόν να βιωθεί .
Η αρχή όλων στο ταξίδι της αυτεπίγνωσης / αυτογνωσίας είναι η παρατήρηση και έπειτα η αναγνώριση:
η στιγμή που αντιλαμβάνεσαι πως κάτι «πηγαίνει λάθος» και γι'αυτό χρειάζεται να επανεξετάσεις κάποια δεδομένα της ζωής σου.
Στη Φιλοσοφία μαθαίνουμε από τον Descartes το «Cogito Ergo Sum» (Ε.Α. Σκέφτομαι επομένως υπάρχω) , με μία σημαντική όμως παράλειψη. Για να φτάσουμε στο «Cogito Ergo Sum» περάσαμε πρώτα από το «Dubito Ergo Gogito» (Ε.Α. Αμφιβάλλω επομένως σκέφτομαι) και η αμφιβολία είναι αυτή που «γέννησε» την σκέψη και τον κριτικό έλεγχο και με τη σειρά του ο κριτικός έλεγχος και ο διαλογισμός «γέννησε» την ύπαρξη μας,
την επίγνωση και την αυτεπίγνωση.
Όπως συμβαίνει με έναν μυ που ατροφεί εξαιτίας της έλλειψης γυμναστικής ή της αχρησίας του, έτσι συμβαίνει και με τις ικανότητες και τις δεξιότητες μας. Όσες δεν χρησιμοποιούνται θα «πέσουν σε νάρκη» , ενώ όσες χρησιμοποιούνται θα αναπτυχθούν και θα καθιερωθούν. Αναπτύξαμε περισσότερο τα ένστικτα μας καθώς μας φάνηκε ευκολότερο να «ξεσπάσουμε» από το να συνειδητοποιήσουμε – να αμφιβάλουμε – να σκεφτούμε και εν τέλη να υπάρξουμε ως όντα που βιώνουν και όχι απλώς επι-βιώνουν.
Η Φιλοσοφία φέρει στον πυρήνα της μία μεταμορφωτική δύναμη μιας και μας ωθεί να διερευνήσουμε τους ορίζοντες μας και να δημιουργήσουμε προοπτική φωτίζοντας σημεία που μέχρι τώρα μπορεί να ήταν σκοτεινά,
η δυναμική της είναι ικανή να μας απελευθερώσει από ό,τι μας βασανίζει καθώς με την ενασχόληση μας με εκείνη μαθαίνουμε (μέσα από την πράξη) πως προσκολλόμαστε και συσκοτίζουμε το νου μας εμμένοντας σε καταστάσεις/ σκέψεις/ εσωτερικούς μονολόγους ή διαλόγους/ συμπεριφορές και συναισθήματα.
Μέσα από την εσωτερική μας καλλιέργεια αναδύεται η αυθεντικότητα μας, μία δυναμική απελευθέρωσης από τις παγίδες που τοποθετούμε καθημερινά στο δρόμο μας όπως και απελευθέρωση από αδυναμίες που μέχρι χθες δεν είχαμε αναγνωρίσει πως φέρουμε.
Φωτίζοντας σημεία που μέχρι χθες μας ήταν άγνωστα , μπορούμε πλέον να αναπτύξουμε ικανότητες και να πάρουμε το τιμόνι της ζωής στα δικά μας χέρια.
Άλλωστε μέσα από το εγώ φτάνουμε στο εμείς και μέσα από το εμείς φτάνουμε στο εγώ, αναγνωρίζοντας και κατανοώντας τον εαυτό μας μπορούμε να αναγνωρίσουμε και να κατανοήσουμε «τον άλλον».
Πολλές φορές αναρωτιόμαστε πως μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε την Φιλοσοφία και ως εργαλείο, αρκεί να σκεφτούμε πως η φιλοσοφία είναι μία πορεία προς την αυτογνωσία και την αυτοσυνειδησία και μάλιστα είναι μία πορεία δράσης και πράξης καθώς οδηγούμαστε ενεργά προς την αναζήτηση και την ανακάλυψη όλων εκείνων που συντελούν στην ηθική και νοητική μας βελτίωση.
Πως μπορούμε να βάλουμε την Φιλοσοφία στη ζωή μας;
- Μέσω ανοιχτών ερωτημάτων που μπορούμε να θέσουμε στην καθημερινότητα μας, όπως π.χ Τι είναι αυτό που θα μου δώσει ικανοποίηση χωρίς να εξαρτάται από εξωτερικούς παράγοντες , οι οποίοι αλλάζουν όλη την ώρα;
- Με την παρακολούθηση ταινιών ή το διάβασμα βιβλίων υπό το πρίσμα εξέτασης π.χ Ποια τα νοήματα και τα μαθήματα που μπορώ να πάρω από τον «Μικρό Πρίγκηπα» ή την ταινία κινουμένων σχεδίων «Οικογένεια Γουιλόμπι» ;
- Με την ενασχόληση μας με την τέχνη , τον πολιτισμό , την κοινωνία γενικότερα π.χ Πως εκφράζομαι καλύτερα; Ποιες αξίες καλύπτω όταν ασχολούμαι με κάτι που μου αρέσει; Αν νιώθω πως έχω «βαλτώσει» ( εφόσον εξετάσω τι σημαίνει αυτό για μένα) πως μπορώ να το εκφράσω; Να το νοηματοδοτήσω;
- Με την ενίσχυση του διαλόγου και την «ανοιχτωσιά» στην σκέψη μας, ας ακούσουμε για να κατανοήσουμε και όχι για να απαντήσουμε!
Μια δημοσκόπηση του BBC (2020) ανέδειξε,
- Πλάτωνας και Αριστοτέλης παραμένουν οι πιο δημοφιλείς στην κλασική φιλοσοφία.
- Στη σύγχρονη εποχή, ο Άλμπερ Καμύ και ο Νίτσε βρίσκονται στην κορυφή των προτιμήσεων του ευρύτερου κοινού
Σύμφωνα με μελέτες (π.χ., από το PhilPapers) τα ακαδημαϊκά άρθρα απασχολούνται κυρίως με τους :
- Ιμάνουελ Καντ
- Λούντβιχ Βιτγκενστάιν
- Τζον Στιούαρτ Μιλ
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου