Ορμόνες Χαράς & Mindfulness: Πως σχετίζονται;

pexels vie studio

  

 Βρες εδώ το άρθρο μου Τι είναι το Mindfulness αν νιώθεις πως δεν είσαι εξοικειωμένος-η με τον όρο  «Ενσυνειδητότητα» ! 

   Όσο πιο οικείος μας γίνεται  ο όρος Mindfulness (ενσυνειδητότητα) , τόσο μεγαλώνει η ανάγκη να ανακαλύπτουμε και να κατανοούμε τα οφέλη του προτού το θεωρήσουμε ως άλλη μία μόδα της εποχής μας.  Διαβάζουμε αρκετά άρθρα σχετικά με τις ορμόνες της ευτυχίας, με το πως μπορούμε να αποκτήσουμε ευεξία και τη μία το βάρος πέφτει στην ψυχική  και την άλλη στη σωματική υγεία, θεωρώντας πως πότε θα τα «έχουμε καλά» με το σώμα μας και πότε με το πνεύμα μας. 

   Στόχος της Ενσυνειδητότητας μα και ολόκληρου του ταξιδιού της Αυτογνωσίας είναι να φτάσουμε σε μία εσωτερική ισορροπία και κατανόηση , πως είμαστε τόσο πνευματικά όντα όσο και ανθρώπινες υποστάσεις. Για πάρα πολλά χρόνια το σώμα θεωρήθηκε φυλακή ή βαρίδι της ψυχής, πολλές θρησκείες και κουλτούρες  μάλιστα προωθούν αυτήν την άποψη αναδεικνύοντας το βαθμό που υπερτερεί η ψυχή-πνεύμα, αγνοώντας πως με την συνύπαρξη τους έχουμε την εμπειρία του κόσμου και της ζωής. 

     Πράγματι, πλέον είμαστε σίγουροι πως η ψυχική και η σωματική υγεία είναι κάτι παραπάνω από συνδεδεμένα. Μία ματιά σε μελέτες για την έκρηξη των αυτοάνοσων ή ακόμα και την παρουσίαση ασθενειών που δεν σχετίζονται με παθολογικά αίτια μας κρούει το καμπανάκι του κινδύνου. Ο τρόπος ζωής μας έχει αλλάξει, την αλλαγή άλλωστε δεν μπορούμε να την σταματήσουμε, έτσι χρειάζεται να εξασκούμαστε καθημερινά σε τρόπους που μας υπενθυμίζουν να ρίξουμε για λίγο τους ρυθμούς και να «ζήσουμε τη στιγμή». 

     Έχουμε την αίσθηση (και εδώ έρχεται η τάση να θεωρούμε μόδα  μιας και όλα έχουν μετατραπεί σε περιεχόμενο marketing) πως για να εξασκήσουμε την Ενσυνειδητότητα (ή να διαλογιστούμε , θα δούμε σε επόμενο μας άρθρο αν υπάρχουν διαφορές και ποιες είναι αυτές) χρειαζόμαστε αρκετό χρόνο, έναν χώρο κατάλληλα διαμορφωμένο και απόλυτη ηρεμία. Πολύ ωραία όλα αυτά , αποτελούν όμως μία επιλογή που μπορούμε να ακολουθήσουμε , μα δεν είναι απαραίτητα για να εξασκήσουμε το Mindfulness. Στόχος είναι να δημιουργήσουμε έναν τρόπο ζωής που χωράει την Ενσυνειδητότητα στην καθημερινότητα μας , χωρίς να δημιουργήσουμε νέες συνθήκες οι οποίες δεν μπορούν να προσαρμοστούν στον υπάρχον τρόπο ζωής μας και τελικά να το αφήσουμε όπως κάθε τι άλλο που διαταράσσει και κουράζει την καθημερινότητα μας. 

     Άλλωστε ζω ενσυνείδητα θα πει να επικεντρώνω την προσοχή μου σκόπιμα , στην παρούσα στιγμή χωρίς διάθεση για κριτική. Πότε μπορώ να το κάνω αυτό σε μία καθημερινότητα που «τρέχει»; 

• Όταν πλένουμε τα πιάτα ή σιδερώνουμε/σκουπίζουμε/βάζουμε πλυντήριο
• Όταν οδηγούμε , παρατήρησε τη διαδρομή, το δρόμο, τα άλλα αυτοκίνητα 
• Όταν τρώμε, παρατήρησε την υφή και τη γεύση του φαγητού σου
• Όταν κάνουμε ντουζ, παρατήρησε τις κινήσεις σου, τον τρόπο που πλένεις το σώμα σου, το νερό που τρέχει 

    Η Ενσυνειδητότητα, όπως και άλλες πρακτικές, δεν έχουν ανάγκη από χρόνο. Μπορούμε να την εντάξουμε στην καθημερινότητα μας και να γίνουμε τα ενεργά δρώντα υποκείμενα στα απλά, τα καθημερινά. Πως θα ανακτήσουμε τις δυνάμεις μας και την αυτοπεποίθηση των επιλογών μας και των πράξεων μας αν πρώτα δεν δώσουμε προτεραιότητα στα απλά και καθημερινά; Το μυαλό μας τρέχει, αυτή είναι η δουλειά του. Με την ενσυνειδητότητα όμως του υπενθυμίζουμε πως όλα είναι υπό έλεγχο και του δίνουμε το χώρο για νέες ιδέες και εμπειρίες, σαν να παίρνουμε το βάρος από τους ώμους κάποιου και να το εναποθέτουμε στο πάτωμα. 

   

     Πως συνδέεται τώρα το Mindfulness με τις περίφημες ορμόνες της χαράς και της ευτυχίας; Ο εγκέφαλος μας έχει ένα εξαιρετικό σύστημα ενδοεπικοινωνίας που όμοιο του δεν θα βρούμε σε καμία εταιρεία τεχνολογίας, τους νευροδιαβιβαστές. Οι νευροδιαβιβαστές είναι χημικές ουσίες που χρησιμοποιούνται από το νευρικό μας σύστημα προκειμένου να μεταφέρουν «πληροφορίες» από κύτταρο σε κύτταρο. 

Από αυτές τις ουσίες , σε αυτό το άρθρο, θα κρατήσουμε την σεροτονίνη και την ντοπαμίνη. Όμως για να ολοκληρωθεί η μίξη των ορμονών της χαράς θα χρειαστούμε επιπλέον την ωκυτοκίνη και τις ενδορφίνες. 

• Ντοπαμίνη : Εκλύεται σαν αντίδραση στην ανταμοιβή και τις ευχάριστες εμπειρίες, όπως όταν για παράδειγμα μαθαίνουμε κάτι νέο ή πετυχαίνουμε έναν στόχο. Λειτουργεί ενισχυτικά για να συνεχίσεις να κάνεις αυτά που σου προσφέρουν ευχαρίστηση και ανταμοιβή.
• Ωκυτοκίνη : Απελευθερώνεται σε τρυφερές κοινωνικές εκδηλώσεις, όπως στην αγκαλιά, το χάδι , το θηλασμό ακόμα και στην απλή θέαση του παιδιού ή του κατοικιδίου μας. Λειτουργεί «καταπραΰντικά» στη μείωση του άγχους και την ενίσχυση συναισθημάτων αγάπης και σύνδεσης.
• Σεροτονίνη: Ένας νευροδιαβιβαστής υπεύθυνος για την ευτυχία μας (μεγάλη ευθύνη!) , ρυθμίζει τη διάθεση μας και μας προσφέρει την αίσθηση της ευημερίας. Λειτουργεί σαν ρυθμιστής της διάθεσης μας και μπορεί να απελευθερωθεί σαν «αντίδραση» στο φυσικό φως (ήλιος, συννεφιασμένος ουρανός, φύση) , στην άσκηση μα και από τροφές (όπως ξηρούς καρπούς, τυριά, κρέας). Έρευνες μας δείχνουν πως η έλλειψη της σεροτονίνης μπορεί να συνδεθεί και με την εμφάνιση κατάθλιψης ή αγχώδους διαταραχής.
• Ενδορφίνες: Αυξάνουν την καλή διάθεση και μειώνουν τον πόνο σαν απάντηση στο στρες μα και σε κάθε σωματικό ή πνευματικό/ψυχικό πόνο. Λειτουργούν σαν  φυσικά παυσίπονα του οργανισμού μας και απελευθερώνονται με την άσκηση, το γέλιο και γενικά την σωματική κίνηση .

Έχοντας μάθει τις βασικές λειτουργίες των τεσσάρων αυτών σημαντικών ορμονών, όπως και τις καταστάσεις στις οποίες απελευθερώνονται πάμε να δούμε μαζί ποια η σύνδεση τους με την εξάσκηση της Ενσυνειδητότητας. 

  

   Κατανοούμε πως αυτές οι ορμόνες είναι ζωτικής σημασίας για τη διατήρηση της σωματικής και ψυχικής μας ευεξίας, η πρακτική της ενσυνειδητότητας (όπως και της γιόγκα ή του διαλογισμού) συμβάλλει ενεργά στην απελευθέρωση τους (όπως και στην απελευθέρωση του πνεύματος από τα βαρίδια) . Μέσω του Mindfulness βελτιώνουμε τις ικανότητες μας , ζούμε στο παρόν και αφιερώνουμε ειλικρινή χρόνο στον εαυτό μας και στους άλλους. Η συναίσθηση , η βαθιά κατανόηση, η ενεργή ακρόαση παίρνουν τη θέση της  κριτικής διάθεσης και της παθητικότητας μας. 

• Κοινωνικές Αλληλεπιδράσεις : Η ειλικρινής ακρόαση , η συναίσθηση , η καταγραφή δηλώσεων ευγνωμοσύνης και η καλλιέργεια συναισθημάτων αγάπης και πληρότητας μέσω του mindfulness, συμβάλλουν στην απελευθέρωση της ωκυτοκίνης (Kim et al., 2009) . 
• Φύση και Περιβάλλον : Ο χρόνος που αφιερώνουμε στη φύση είτε με περιπάτους ή με άσκηση ,  όπως και η προσεκτική-εστιασμένη παρατήρηση (ενεργή παρατήρηση) του περιβάλλοντος γύρω μας βελτιώνουν τη διάθεση μας απελευθερώνοντας σεροτονίνη συνεισφέροντας στην αίσθηση ευημερίας (Kjaer et al., 2002 & Berman et al., 2012). 
• Επίτευξη στόχων (μικρών ή μεγάλων) :  Μέσω της ενσυνειδητότητας αποκτούμε την γνώση των ικανοτήτων μας και των δυνατοτήτων μας, μαθαίνουμε ποια είναι τα δυνατά σημεία και ποια χρειάζονται βελτίωση. Με αυτό τον τρόπο θέτουμε στόχους ικανούς να επιτευχθούν στο διάστημα και με τα μέσα που εμείς θα ορίσουμε. Μαθαίνουμε να θέτουμε σωστά στόχους και να τους κατακτούμε, έστω και μικρούς καθημερινούς, συμβάλλοντας έτσι στην απελευθέρωση της ντοπαμίνης και την ενίσχυση της καλής διάθεσης μέσω της ανταμοιβής που λαμβάνουμε (η ανταμοιβή δεν είναι απαραίτητα υλική) (Gothe et al., 2016) . 
• Αίσθηση σώματος & Επίγνωση Αισθήσεων : Η ενεργή παρατήρηση και το «σκανάρισμα» του σώματος μας μα και των βασικών μας αισθήσεων , μας δίνουν σημαντικές πληροφορίες για το πως αισθανόμαστε, σε ποια σημεία του σώματος μας όπως και πότε αυτή η αίσθηση πυροδοτείται. Η συνειδητή παρατήρηση σε συνδυασμό με σωστές βαθιές εισπνοές και εκπνοές βοηθούν στην έκλυση ενδορφινών προκειμένου να περιορίσουμε ή να μειώσουμε τον πόνο, την ενόχληση, το στρες (Hoffman et al., 2019) . 

    Αποκτώντας τον έλεγχο ( ποιοτικό έλεγχο ) των σκέψεων μας , αποκτούμε τον έλεγχο των πράξεων και των συμπεριφορών μας συμβάλλοντας έτσι στην έκλυση των παραπάνω ορμονών. Πρόκειται λοιπόν, για μία σχέση αμφίδρομη και κατανοώντας τη σημασία μα και την ουσία της σχέσης σώματος-πνεύματος μπορούμε να βελτιώσουμε όλα τα κακώς κείμενα της καθημερινότητας μας, να βελτιώσουμε τη ζωή μας και να απολαύσουμε το ταξίδι της αυτογνωσίας.