Γιατί οι άνθρωποι «κολλάμε» στο παρελθόν;

  

Eva Bronzini

 Πόσα και πόσα τραγούδια έχουν μέσα στον κορμό τους το παρελθόν, άλλοτε σαν πηγή χαράς και άλλοτε ως πόνου, εξιστορώντας μας ιστορίες που τις περισσότερες φορές προκαλούν τον πόνο μάλλον παρά τη χαρά! 

  Είναι αλήθεια πως οι άνθρωποι ανέπτυξαν το «δώρο» της μνήμης και της ανάμνησης ενώ βλέπουμε πως άλλα πλάσματα του ζωικού βασιλείου δεν κατάφεραν να το κάνουν, στο βαθμό τουλάχιστον που το καταφέραμε εμείς. Αλήθεια όμως, η μνήμη είναι δώρο ή «κατάρα» ; Πάμε να εξετάσουμε μαζί κάποιους από τους λόγους που οι άνθρωποι τείνουμε να κολλάμε στο παρελθόν και στις αναμνήσεις μας αναμασώντας τες με την πρώτη ευκαιρία. 

   Σίγουρα έχει τύχει να σκεφτείς «Πόσο διαφορετικά παιδικά χρόνια είχαμε από αυτά τα παιδιά, πηγαίναμε στο πάρκο-πλατεία, παίζαμε , γελάγαμε ..» , ωστόσο το ίδιο σκέφτεται και η μαμά ή ο μπαμπάς σου «Πόσο διαφορετικά παιδικά χρόνια είχαμε, μπορεί να μην είχαμε χρήματα αλλά υπήρχε ποιότητα ζωής». Μα καλά θα αναρωτηθείς εσύ, τι εννοείς ποιότητα ζωής όταν όλα όσα σου έχει εξιστορήσει φαντάζουν σενάρια χολιγουντιανής ταινίας; Και για ένα λεπτό. Εσύ τι εννοείς από τα σημερινά παιδιά; Δεν είχες Tik-Tok πράγματι, αλλά είχες «game boy» και τα πρώτα «playstation» κι αν όχι αυτά σίγουρα είχε πέσει στα χέρια σου κινητό με «φιδάκι». Ήσουν και εσύ διαφορετικός για τους προηγούμενους όπως και για τους επόμενους. 

   Οι άνθρωποι τείνουμε να ωραιοποιούμε το παρελθόν και εφόσον είναι παρελθόν ο καλός μας εγκέφαλος «λειαίνει» τις κοφτερές γωνίες για να μπορέσει να τις αποθηκεύσει καλύτερα στο.. κουτάκι των αναμνήσεων. Θυμήσου εκείνον το φίλο ή τη φίλη που αναρωτιούνται κάπου κάπου αν πρέπει να επιστρέψουν στον-στην πρώην σύντροφο τους ενώ οι λόγοι από τους οποίους προέκυψε ο χωρισμός ήταν ξεκάθαροι και πιθανότατα σοβαροί. Πως λοιπόν ενώ εσύ θυμάσαι τους φίλους σου την περίοδο του χωρισμού τους και τα όσα έζησαν , εκείνοι να τα μεταφέρουν από εντελώς διαφορετική οπτική; Μα φυσικά, έκανε τη δουλειά του ο καλός μας φίλος προτού ανοίξει το συρτάρι και τακτοποιήσει τις αναμνήσεις μας. 

   Και ενώ ωραιοποιούμε καταστάσεις, συνεχίζουμε με την πηγή όλων των κακών! Όχι, μην ανησυχείς το κάνουμε όλοι.. Ενώ οι κασέτες της ζωής μας συνεχίζουν και παίζουν αναπολούμε στιγμές και σαν σωστοί «καλλιτέχνες» , προσθέτουμε τη δική μας προσωπική πινελιά σε αυτές. Είναι αστείο αν το δεις από απόσταση μα εκείνη τη στιγμή μόνο πόνο προκαλεί, σκέψου μία δυνατή ανάμνηση σου. Πόσες φορές έχεις την έχεις φέρει ξανά στο μυαλό αλλάζοντας λίγο τα γεγονότα; Ή λέγοντας όλα όσα δεν είπες τότε; Αυτή είναι η δεύτερη συχνότερη «αλλαγή» , μετά την ωραιοποίηση, που κάνουμε στις αναμνήσεις μας. Πόσες φορές ενώ κάνεις ντουζ ή ενώ έχεις έναν Χ ελεύθερο χρόνο επαναφέρεις μία έντονη συζήτηση, έναν καβγά με τον πρώην εργοδότη σου/σύντροφο/συγγενή/άγνωστο στο λεωφορείο λέγοντας όλα όσα δεν κατάφερες εκείνη τη στιγμή να πεις; Και το αναβιώνεις, βρίσκεις ωραίες και αποστομωτικές ατάκες, εμπλουτίζεις τη θεατρικότητα σου και τελικά..κερδίζεις τον καβγά! 

    Η ζωή όπως έχουμε διαπιστώσει έχει μία δική της ροή και καλώς ή κακώς δεν μπορούμε να τα προβλέψουμε όλα. Αυτό που κάνουμε όμως είναι να δημιουργούμε ασφαλή περιβάλλοντα και να «τρυπώνουμε» σε αυτά γιατί .. αυτά ξέρουμε και αυτά εμπιστευόμαστε όπως έλεγε η παλιά διαφήμιση. Είναι πράγματι απίστευτο πως αυτά τα «ασφαλή σημεία / περιβάλλοντα» μας κάθε άλλο παρά ασφαλή υπήρξαν. Γυρνάμε σε αναμνήσεις , ακόμα και σε δύσκολες, γιατί εκεί βρίσκεται κάτι που δυσκολευόμαστε να το βρούμε στο σήμερα και δεν είναι άλλο από την προβλεψιμότητα. Η ψυχολογία έρχεται να μας ταράξει και να μας πει πως επιλέγουμε ξανά και ξανά τις ίδιες σειρές ή ταινίες που έχουμε δει χιλιάδες φορές γιατί αποτελούν τη ζώνη ασφαλείας μας, μα όταν δεν μας αρέσουν οι ταινίες και οι σειρές τι κάνουμε; Επαναφέρουμε ξανά και ξανά τις αναμνήσεις μας μιας και ξέρουμε την αλληλουχία των γεγονότων όσο και αν αυτές μας πονούν, αναβιώνοντας τες. 

   Η κοινωνία δεν βοηθάει και τόσο η αλήθεια είναι, η κουλτούρα των γειτόνων λαών μας -συμπεριλαμβανομένων και εμάς- προωθεί αυτή την αναβίωση των γεγονότων. Είμαι σίγουρη πως έχεις ακούσει την ίδια ιστορία από το ίδιο πρόσωπο χιλιάδες φορές. Πιθανότατα αυτό το άτομο ζητάει κάτι που δεν έλαβε τότε, ίσως την υποστήριξη , την αγκαλιά, τη συγνώμη,  την ενσυναίσθηση, ίσως να έχει και τύψεις για το γεγονός ή ακόμα και να θέλει τον οίκτο σου. Μα γίνεται κάποιος να αποζητά τον οίκτο; Φυσικά, αν δεν έχει μάθει να υπάρχει αλλιώς..; 

  Βλέπουμε λοιπόν πως κολλάμε όχι μόνο γιατί αναβιώνουμε το παρελθόν μα γιατί και μια ολόκληρη κουλτούρα προωθεί αυτή την αναβίωση. Και σε έναν κόσμο συνεχώς μεταβαλλόμενο και δύσκολο, στα πέντε λεπτά που έχεις μέσα στο λεωφορείο αναβιώνεις συζητήσεις, καταστάσεις και όλων των ειδών τις αναμνήσεις προκειμένου να βρεις μία παρηγοριά. Πόση παρηγοριά μπορούμε να βρούμε όμως στο παρελθόν; Το παρελθόν είναι πίσω μας και ό,τι έμεινε σε αυτό δεν αλλάζει, η μοναδική άγκυρα που έχουμε είναι το «τώρα» μας αυτό που μπορούμε πραγματικά να διαμορφώσουμε καλύτερα με τα μάτια στραμμένα προς το «αύριο». 

   Η στιγμή που θα αναλάβουμε την ευθύνη της ζωής μας, πόσο κουραστικό να τα εναποθέτεις και να τα «ρίχνεις»  όλα στο παρελθόν, είναι η στιγμή που θα αναλάβουμε την πλήρη ευθύνη του «τώρα» μας. Τι σημαίνει πρακτικά αυτό όμως; 

• Αρχικά αναρωτιόμαστε πόσα από αυτά που κουβαλάμε στο τώρα μας είναι πραγματικά δικά μας, έχω συναντήσει πολλούς ανθρώπους που κουβαλούν βάρη διπλάσια και τριπλάσια του δικού τους γιατί «έσκυβαν και μάζευαν» τον πόνο κάθε ανθρώπου που πέρναγε από δίπλα τους
• Αφού εντοπίσουμε ποια δεν είναι δικά μας , ήρθε η ώρα να τα αφήσουμε στο πάτωμα. Δεν σημαίνει πως υπονομεύεις τον πόνο των άλλων μα πως κάνεις χώρο στη ζωή σου για να ζήσεις όσο το δυνατό καλύτερα γίνεται 
• Η μοναδική ευθύνη της ζωής σου είναι ο ίδιος σου ο εαυτός, το κατανοώ πως αν είσαι μαμά ή μπαμπάς δεν μπορείς να το διανοηθείς ίσως να σου φανεί και ακραίο. Μα το μοναδικό που μπορούμε να φτιάξουμε όπως επιθυμούμε είναι ο εαυτός μας , όχι το παιδί μας ή την μαμά και το μπαμπά μας. ΄Ερχεται η στιγμή της ενηλικίωσης σου, εκείνη η στιγμή που κατανοείς πως μόνο πάνω σε εσένα έχεις δικαιώματα και υποχρεώσεις τέτοιου είδους αλλαγών 
• Και φτάνει η ώρα της μεγάλης ερώτησης, τι μπορώ να αλλάξω από όλα όσα κουβαλάω; Αυτά που μπορώ τα αλλάζω, αυτά που δεν μπορώ να αλλάξω τα αποδέχομαι (σαν συμβάντα μόνο) και προσπαθώ να μειώσω την ένταση και τον αντίκτυπο που έχουν πάνω μου ώστε να κάνω χώρο για το καινούριο. 
• Κάνοντας αυτό το διαχωρισμό μαθαίνω να σκέφτομαι και να πράττω κριτικά, τι μου κάνει, τι δεν μου κάνει, τι με κρατάει πίσω, τι μου δίνει ώθηση να πάω μπροστά. 

Και τελικά μόνο μέσα από τον Εντοπισμό, την Αποδοχή ή την Απόρριψη μέσω της κριτικής μου σκέψης απελευθερώνομαι σιγά σιγά από τα δεσμά του παρελθόντος και κατανοώ πως το να κολλάω εκεί είναι σαν να επιλέγω να πηγαίνω ξανά και ξανά στο μαγαζί από το οποίο έφυγα με δηλητηρίαση. Τελικά το παρελθόν είναι «δώρο» ή «κατάρα»; Μήπως τελικά είναι αυτό που θα του επιτρέψω εγώ να είναι; 

(*Σου προτείνω να επισκεφθείς και το άρθρο μας για την Ενσυνειδητότητα (Mindfulness) μιας και μέσα και από αυτήν την πρακτική μπορείς να ανακτήσεις αρκετά σημεία της.. χαμένης σου δύναμης ) 

Γεωργία Σώρου 

Παρα..Φιλοσοφίες