Μήπως έχουμε εθιστεί στην πληροφορία;

 

Φωτογραφία από Masha Raymers

Ξέρεις τι συμβαίνει στον υπέροχο εγκέφαλο μας όταν η χαρά της ανταμοιβής συναντά την ντοπαμίνη; Δημιουργείται ο γνωστός σε όλους μας , εθισμός! 

Ο εθισμός δημιουργείται καθώς ο εγκέφαλος μας θέλει να επαναλαμβάνουμε όσα μας προσφέρουν ευχαρίστηση και φυσικά  (πρόσκαιρη) ευχαρίστηση δεν δημιουργούν μόνο τα ναρκωτικά μα και το φαγητό, το σεξ, το αλκοόλ , ο τζόγος, το gaming ,  το.. κουτσομπολιό! 

Η πρόσληψη νέων πληροφοριών , μιας και περνάει από την ίδια ''οδό'' με τα παραπάνω, μπορεί να γίνει εθιστική. Καταναλώνοντας μάλιστα μεγαλύτερη ποσότητα πληροφορίας από εκείνη που μπορούμε να ''χωνέψουμε''. 

Μα είναι τόσο κακό; 

Ο άνθρωπος είναι από τη φύση του ένα ον με μεγάλη περιέργεια για τον κόσμο γύρω του, διψάει να μάθει, να αναπτυχθεί, να συνδυάσει πληροφορίες και να αποκτήσει γνώση για το περιβάλλον στο οποίο κινείται. Κάποια στιγμή παράλληλα με την πληροφορία που αντλούμε από το περιβάλλον μας, μπήκε στη ζωή μας και η πληροφορία που αντλούμε από τα  social media , ενός νέου τρόπου να ενημερωνόμαστε και να συνδεόμαστε με άλλους ανθρώπους. 

Σε μία έρευνα που διεξήχθη το 2009 διαπιστώθηκε πως ο μέσος Αμερικανός κατανάλωνε 34 GB πληροφορίας , ενώ σήμερα το νούμερο αυτό έχει αγγίξει τα 60 GB την ημέρα. Σκέψου πως αυτός ο τρόπος μέτρησης αντιστοιχεί στην παρακολούθηση 14 με 16 ταινιών την ημέρα! 

Μήπως κουράζεσαι εύκολα; 

Ακόμα και αν η μέρα σου ήταν ''τυπικά άδεια''; Μήπως έχεις πονοκέφαλο που συνοδεύεται και από εξάντληση; Μήπως ξεχνάς εύκολα ή δυσκολεύεσαι να συγκεντρωθείς; Υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να καταναλώνεις περισσότερη πληροφορία από όση μπορείς να χωνέψεις! 

Τι συμβαίνει όμως όταν όχι μόνο καταναλώνουμε υπερβολική ποσότητα πληροφορίας μα και υπερβολική ποσότητα αρνητικής πληροφορίας, όταν για παράδειγμα διαβάζουμε ή βλέπουμε ειδήσεις; 

Όσο παράδοξο και αν ακούγεται εθιζόμαστε όχι μόνο στην υπέρμετρη πρόσληψη πληροφορίας μα και στην πρόσληψη αρνητικής πληροφορίας, είτε γιατί επαναλαμβάνοντας για χρόνια μοτίβα που μας δημιουργούν στρες και θλίψη έγιναν κομμάτι της καθημερινότητας μας είτε καθώς η (μη συνειδητή πολλές φορές) σύγκριση της ζωής μας με τη ζωή άλλων ανθρώπων μας κάνει να αισθανόμαστε πιο τυχεροί ή πιο καλοί/ηθικοί/εργατικοί/σωστοί γονείς/σωστοί πολίτες.

Βλέπεις με πόσους εθισμούς ζούμε καθημερινά χωρίς να το καταλαβαίνουμε; Πόση πληροφορία προσλαμβάνουμε, πόση από αυτή μας είναι χρήσιμη τελικά και πόση καταφέρνουμε να φιλτράρουμε; 

Τις τελευταίες μέρες σκεφτόμουν συνέχεια τα θέματα που αναπαράγει η ελληνική τηλεόραση όπως και οι χρήστες των social media της χώρας μας. Η μία τραγική είδηση μετά την άλλη, η μία τραγική πληροφορία μετά την άλλη και μάλιστα τόσες πολλές πληροφορίες για μια πληθώρα ειδήσεων που μας επηρεάζουν είτε άμεσα ή έμμεσα. 

Ξέρεις, η έκθεση μας σε πληροφορίες και αρνητικές ειδήσεις δεν προκαλεί μόνο εθισμό μα και επιθετικές συμπεριφορές, εκρήξεις θυμού , εκρήξεις  αγανάκτησης μιας και αυτές οι πληροφορίες (εικόνες , ήχοι κλπ) ενεργοποιούν περιοχές του εγκεφάλου μας που είναι υπεύθυνες για ένα πλήθος συναισθημάτων και της ρύθμισης τους. 

Μήπως όσο περισσότερο εκτίθεσαι σε μία ''άρρωστη'' συνήθεια τόσο δυσκολότερα εντοπίζεις την ''αρρώστια''; Και λέγοντας αρρώστια δεν εννοούμε την ασθένεια μα την αδυναμία. Όσο περισσότερο καταναλώνουμε χωρίς συνειδητή σκέψη τόσο εθιζόμαστε, πέφτουν οι φραγμοί μας και τελικά νιώθουμε αδύναμοι να βγούμε από αυτό το μοτίβο. 

Έχουμε όμως τρόπο να βγούμε αλώβητοι από αυτό τον καταιγισμό πληροφοριών (και σύγχρονων εθισμών); 

Φυσικά και μπορούμε, με τη συνειδητή επιλογή πληροφορίας. Βγαίνουμε από τον αυτόματο πιλότο μας και από παθητικά αντικείμενα είμαστε και πάλι τα ενεργητικά υποκείμενα των επιλογών μας!

Πως μπορούμε να το κάνουμε αυτό; Πάμε να δούμε μαζί κάποιους τρόπους: 

•  Ας γίνουμε ξεκάθαροι με τις προθέσεις μας, για ποιο επιλέγω να παρακολουθήσω τις ειδήσεις των 20.00 ή να ''σκρολάρω'' στην αρχική του αγαπημένου μου μέσου; Για ποιο λόγο χρησιμοποιώ τα social media, τι μου προσφέρουν; Ποια ανάγκη μου καλύπτουν;
• Θυμάμαι πως αφενός ό,τι βλέπω στον κόσμο του internet είναι ό,τι οι χρήστες επιθυμούν να μοιραστούν μαζί μου και συνήθως επιλέγουν να μοιραστούν όμορφες, ξέγνοιαστες και καλαίσθητες πληροφορίες. Το αντίστροφο με τα ΜΜΕ, πέρα από πομποί ειδήσεων είναι και επιχειρήσεις και πολλές φορές στο βωμό της τηλεθέασης είναι ικανοί να θυσιάσουν πολλές κοινές μας αξίες ώστε να μείνουμε περισσότερο και να παρακολουθήσουμε τη συνέχεια. Γινόμαστε καταναλωτές μα και προϊόντα των πληροφοριών που μας προσφέρουν. Τι κρατάω εγώ από όλο αυτό; Πόσο χρόνο θα αφιερώσω ώστε να παρακολουθήσω την είδηση, να μάθω κάποια από τα γεγονότα και ύστερα με τη δική μου κρίση να επιλέξω αν με ''αφορά'', αν θα συνεχίσω την παρακολούθηση;
• Επιλέγω συνειδητά λογαριασμούς, εκπομπές, ταινίες, σειρές που με αφορούν και μου φτιάχνουν τη διάθεση. Φυσικά θα παρακολουθήσω το δράμα, το θρίλερ, την κοινωνική εκπομπή μα.. πάντα ενσυνείδητα. 
• Και το σημαντικότερο, μέσα από την έκθεση μου στην πληροφορία και στις ειδήσεις μπορώ να ενισχύσω τη μη-κριτική μου διάθεση απέναντι σε ανθρώπους ή την κριτική μου διάθεση απέναντι σε καταστάσεις με τις οποίες μπορεί να μη συμφωνώ, να ενισχύσω ακόμα το αίσθημα συμπόνιας και ενσυναίσθησης ενώ παράλληλα να βρω το έναυσμα να συμμετέχω σε μία κοινότητα που επιθυμεί ό,τι και εγώ :

Την συνειδητή επιλογή των πληροφοριών και των ειδήσεων στις οποίες επιτρέπω να εκθέσω τον εαυτό μου!

Συνοψίζοντας, ζούμε σε ένα κόσμο αντιθέσεων και για αυτό αυτός ο κόσμος είναι τόσο ισορροπημένος (όσο και αν δεν το βλέπουμε πολλές φορές). Η πληροφορία που προσλαμβάνω μπορεί να μου κάνει ''κακό'' μόνο όταν έχω αφεθεί στον αυτόματο πιλότο της ζωής μου, όπως συμβαίνει και με κάθε αντικείμενο εθισμού. Και αν καταλάβω πως έχω εθιστεί στην πληροφορία έχω όλη τη δύναμη να το αλλάξω αλλάζοντας τη στάση μου , τις συνήθειες και τη συμπεριφορά μου απέναντι σε αυτήν!

Τι λες; Πάμε να βάλουμε την ενσυνειδητότητα ξανά στη ζωή μας; 

Μπορείς να βρεις εδώ το άρθρο μας για την ''Επιστήμη πίσω από το Mindfulness'', πίσω από την τέχνη των συνειδητών αποφάσεων και επιλογών ώστε να κατανοήσεις καλύτερα τους όρους :  ενσυνειδητότητα , αυτόματος πιλότος , παθητικό αντικείμενο/ ενεργητικό υποκείμενο 

Γεωργία Σώρου

Παρα..Φιλοσοφίες